محقق و پژوهشگر : ساسان قره داغی
میرزا
(کسی که مادرش از نسل پیامبر باشد سادات است و به فرزندان او میرزا گفته میشود). برخی از سادات با میر صدا میزنند و این با میرزا تفاوت دارد. به فردی که دارای مادر سید و پدر غیر سید باشد، معمولاً میرزا (برای پسران) و میرزایه (برای دختران) نامیده میشود.
….
سید
سید به معنای آقا و اطاعت شده (مطاع)، رئیس و بزرگ نیز آمده است. سیادت عنوانی است اعتباری، نه تکوینی [توضیح المسائل مراجع، ج 2، مسئله 1955]
هم اکنون این گونه معمول است که کسانی که سید نامیده میشوند نسب پدریشان به پیامبر اسلام میرسد و در این مورد اکثر سادات شجره نامه دارند . در رسالههای عملیه نیز طرقی برای احراز سیادت اشخاص بیان شده است از جمله شجره نامه و اشتهار به سیادت در محلی که بگویند پدر و جدّ این شخص سید بودهاند . در زمانهای گذشته بیشتر از این در مورد نسب سادات سختگیری میشده .[ابن حجر، ابناء الغمر، ج 1، صلی الله علیه و آله وسلم 39]
با این تفاسیر کسی که از نسل پدری با پیامبر اسلام نسب داشته باشد سید و اگر از نسل مادری با پیامبر اسلام نسب داشته باشد میرزا نامیده می شود .
…..
فرزندان حضرت محمد
پژوهشگران در این مسئله با هم اختلاف کردند، از جمله علامه جعفر مرتضی عاملی که در کتابش “الصحیح من السیرة”به این بحث پرداخته و کتابی مستقل به نام “بنات النبی أم ربائبه” در این زمینه نوشته است که می توانید به آن مراجعه کنید. در هر صورت وی معتقد است پیامبر فقط یک دختر داشته است که حضرت فاطمه(س) هستند.
اما در منابع تاریخی اهل سنت، برای رسول خدا(ص) چهار دختر ذکر کردهاند؛ این چهار نفر عبارتند از: زینب، رقیه، ام کلثوم، فاطمه الزهرا (س)، که همه از حضرت خدیجه (س) هستند.
پیامبر اسلام از طریق پسر نسلی ندارد، چون که پسرانش (طیب و طاهر و قاسم و ابراهیم) در کودکی از دنیا رفتند و نسل آن حضرت از طریق دخترانش ادامه پیدا کرده است.
…..
حال آنکه چون این قانون اسلامی وجود دارد که نسل یک قوم فقط از طریق پدر و فرزندان مذکر او ادامه پیدا می کند باید گفت که پیامبر بعد از خود هیچ نسلی بر جای نگذاشته است و تمام اشخاصی که اکنون ثابت شده است از نسل امامان ما بوده اند نوادگان حضرت علی هستند نه پیامبر اسلام .
برخی از مورخین اسلامی برای از بین بردن این مشکل گفته اند که (سرسلسله سادات از هاشم جد پیامبر شروع شد، لذا عبدالمطلب و پدران پیامبر و علی نیز سادات هستند و فرزندان علی نیز سید هستند) و این فقط برای گنجاندن حضرت علی و فرزندان ایشان در بین نسل پیامبر است .
البته در اینجا باید به این موضوع اشاره کرد که پیدایش سادات از ایران (مذهب شیعه ) بوده و این بر دو موضوع دلالت دارد :
اول آن که چون در تفکر ایرانیان این بود که همیشه حکومت باید از پدر به فرزندان او برسد (سیستم پادشاهی ) در تفکر این بودند که بعد از محمد باید علی و بعد او فرزندان علی باید خلیفه باشند .
دوم آن که ایرانیان از اقوام و ادیان عرب نفرت داشتند برای همین برای خود مذهبی جدید ( شیعه ) به وجود آوردند که تمام خلیفه هایش مخالف یا منتقد حکومت آن زمان بودند .