📰 فقر اندیشه و اسارت در گذشته

✍️ نویسنده: قاسم قره داغی

گویش: مریم درخشش

فقر اندیشه و اسارت در گذشته

در هیاهوی روزگار شعارهای توخالی، گروهی سر برآورده‌اند که به نام «ملی‌گرایی» و در لباس وطن‌پرستی، به تخریب، توهین و سرکوب صداهای مستقل مشغول‌اند.

اینان با تکیه بر گذشته‌ای موهوم و خیال‌پردازی‌های منجمد در قرن‌های پیشین، نه تنها از درک پیچیدگی‌های زمان حال عاجزند، بلکه در بازتولید همان استبداد کهن، بر طبل بی‌نزاکتی و نفرت‌پراکنی مشغولند.

هتک حرمت به مزار غلامحسین ساعدی، این نویسنده‌ی نماد ایستادگی در برابر جهل و استبداد، را باید بیش از یک حرکت نمادین دانست. این عمل، زبان مشترک همه نظام‌های اقتدارگراست که از تاریخ، فرهنگ‌ و آگاه‌سازی هراس دارند. چرا که هر چه خرد و اندیشه پا بگیرد و رشد کند، تخت‌های استبداد لرزان‌تر می‌شود.

ساعدی، همان‌گونه که روزی از تیغ سانسور و اختناق زخم برداشت، امروز نیز قربانی خشونت نمادین گروه‌هایی می‌شود که با شعار ملی‌گرایی، عملاً در مسیر سرکوب هر صدای مخالفی گام برمی‌دارند.

این گروه‌ها در عمل به آیینه‌ای از همان ظلمی تبدیل شده‌اند که ادعای مبارزه با آن را دارند. با حمله به منتقدان، تحریف تاریخ، و تخریب شخصیت‌های برجسته، تلاش می‌کنند تا هرگونه اندیشه‌ی مخالف را به حاشیه برانند.

اما در این میان، تنها ناتوانی خود را در فهم دموکراسی و گفت‌وگو عیان می‌کنند. آزادی بیان در قاموس این افراد، امتیازی است که فقط به هوادارانشان تعلق دارد، و هر صدای مخالف، سزاوار حذف است.

این رفتارهای ناشی از نفرت، از همان فقر اندیشه‌ای سرچشمه می‌گیرد که سال‌هاست سد راه رشد و توسعه‌ی سیاسی و فرهنگی ایران بوده است.

تکیه بر گذشته‌ای مطلق‌گرایانه، بدون درک پیچیدگی‌های زمان حال، نشان از ذهنیتی اسیر در اسطوره‌ها و توهمات دارد.
آنان که به جای نقد وضعیت کنونی، وقت خود را صرف تحقیر شخصیت‌های تاریخ‌ساز می‌کنند، نه تنها به آینده خیانت می‌کنند، بلکه گذشته را نیز قربانی جاه‌طلبی‌های خود می‌سازند.

اگر قرار باشد جامعه‌ای آزاد و انسانی بسازیم، باید زنجیرهای نفرت و کینه را درهم شکنیم. تخریب و توهین به هیچ عنوان نمی‌تواند پایه‌های یک جامعه‌ی انسانی پایدار را بنا کند.

این وظیفه‌ی روشنفکران واقعی است که با گفتمان مدنی، احترام به تفاوت‌ها، و نقد سازنده، مسیر را برای آینده‌ای روشن هموار سازند.

زمانه‌ی ما، آزمونی برای شناخت حقیقت از توهم است. کسانی که با فریاد و فحش و توهین، تنها خود را بر حق می‌دانند، در نهایت به همان سرنوشتی دچار خواهند شد که همه‌ی استبدادهای تاریخ تجربه کرده‌اند:
فراموشی در طوفان زمان.

تنها راه ماندگاری، پذیرش تفاوت‌ها و احترام به فرهنگ، ادب و تاریخ است.
ما امروز، بیش از هر زمان دیگری، به خرد، گفتگو و رهایی از چرخه‌های تکرارشونده‌ی خشونت نیازمندیم.

قاسم قره داغی

31/December